Energie vergelijken of de warmtepomp? Nee, dit is niet een van de meest besproken onderwerpen betreffende energie van het afgelopen jaar. Netcongestie is hot, maar in dit artikel lees je dat we daar zeker niet blij van worden. Toch is de term nog niet bij iedereen bekend. Veel mensen zoeken dan ook naar ‘netcongestie betekenis’ en die leggen wij je uit. En wat zijn de oorzaken en gevolgen van netcongestie en wat merk je er als huishouden van?
Slim omgaan met netcongestie?
Profiteer van lagere energieprijzen met een dynamisch energiecontract!
Inhoudsopgave
Wat is netcongestie?
Netcongestie betekent dat het elektriciteitsnet op een bepaalde plek zo vol zit dat het transport van stroom beperkt raakt. Het gaat daarbij niet alleen om het afnemen van stroom, maar ook om het terugleveren van stroom. Veel afname van stroom door huishoudens en bedrijven of juist een teruglevering van opgewekte stroom zoals bij zonnepanelen en windmolens zijn is gewoonweg teveel voor de stroomkabels. De betekenis van netcongestie is wanneer er meer vraag of aanbod is dan het netwerk op dat moment aankan. We zeggen dan ook wel dat het stroomnet overbelast is.
Netcongestie is dus simpel gezegd een soort file op het stroomnet: er wil meer elektriciteit doorheen dan er plek is.
In Noord-Brabant en Limburg kunnen sommige bedrijven op dit moment geen nieuwe aansluiting krijgen of hun capaciteit uitbreiden, omdat het elektriciteitsnet daar vol zit. Dit laat zien dat netcongestie niet alleen een technisch probleem is, maar ook directe gevolgen heeft voor de economie en de energietransitie.
Netcongestie in Nederland op de kaart.
Netcongestie komt niet overal in Nederland even sterk voor, maar het is wel een landelijk probleem dat steeds groter wordt. Netbeheer Nederland heeft een online beschikbare netcongestie kaart. Op deze kaart is te zien in welke regio’s het elektriciteitsnet de grenzen bereikt, zowel voor het afnemen als voor het terugleveren van stroom.
Bedrijven in sommige regio’s krijgen vaak te horen dat ze moeten wachten op een aansluiting of uitbreiding. Zo berichtte Nu.nl in maart 2025 over 12.000 bedrijven die wachten op een aansluiting. De overige cijfers die in het artikel genoemd worden over onder andere het aantal aansluitingen die voltooid zijn of de realiseerde hoogspanningsmasten laten zien dat we nog lang niet van netcongestie af zijn.
De kaart van Netbeheer Nederland laat zien dat het probleem zich snel uitbreidt: waar eerder vooral industrieterreinen in het zuiden van Nederland vastliepen, zien we nu ook knelpunten in stedelijke gebieden en op plaatsen met veel zonnepanelen of windparken. Daarmee is de netcongestiekaart een belangrijke graadmeter voor zowel bedrijven als huishoudens die willen weten waar de mogelijkheden beperkt zijn.
Bekijk hier de netcongestie kaart van Nederland.
Oorzaken van netcongestie.
Netcongestie is niet al vele jaren een veelbesproken onderwerp.Het is nog maar kort zo dat het stroomnet niet meer genoeg capaciteit heeft om alle stroom te kunnen verwerken. De volgende recente ontwikkelingen zijn de oorzaken van netcongestie:
- Meer opgewekte duurzame energie: Steeds meer huishoudens en bedrijven hebben zonnepanelen. Er zijn steeds meer zonneparken gerealiseerd. Daardoor is er steeds meer stroom dat weer het stroomnet opgestuurd wordt, omdat het niet allemaal direct verbruikt wordt. Het zon-PV vermogen was in 2020 in heel Nederland nog 11,1 GigaWattPiek. In 2024 was dit volgens een voorlopig cijfer al 28,6. In 2027 wordt zelfs een GWp van 36,5 verwacht.
- Steeds meer elektrische apparaten en toepassingen: Door steeds meer elektrische toepassingen is de vraag naar elektriciteit op sommige momenten erg hoog. Zo is elektrisch verwarmen steeds meer in trek en zijn elektrische auto’s ook een reden van drukte op het stroomnet.
- Uitbreiding stroomnet gaat niet zo snel: Het is geen klusje wat in enkele maanden in heel Nederland gerealiseerd kan worden. Het uitbreiden van het stroomnet in de vorm van verzwaring zodat de capaciteit hoger wordt is een tijdrovende en dure operatie. Netcongestie lijkt nog niet zo snel opgelost.
- Veel vraag en aanbod in bepaalde gebieden: Netcongestie wordt veroorzaakt door teveel stroom op het stroomnet dat getransporteerd wordt. Die drukte komt al snel voor op plekken waar veel stroom wordt opgewekt of verbruikt. Zonneparken wekken veel stroom op en op bedrijventerreinen wordt veel stroom tegelijk verbruikt.
Gevolgen van netcongestie.
Het stroomnet kan de verplaatsing van het stroom op sommige momenten dus moeilijk aan door een tekort aan capaciteit. Maar welke gevolgen heeft de netcongestie nou conreet voor bedrijven en huishoudens?
Gevolgen voor bedrijven.
- Nieuwe bedrijven of uitbreidingen krijgen vaak geen directe aansluiting of moeten jaren wachten. Dit kan investeringen afremmen, bijvoorbeeld in nieuwe productielocaties of laadvoorzieningen voor vrachtwagens.
- Bedrijven die zelf duurzame stroom willen opwekken met zonnepanelen of windturbines, lopen tegen beperkingen aan bij het terugleveren van opgewekte stroom. Voor de energietransitie is het goed dat bedrijven groene stroom opwekken, maar het zou de problemen van netcongestie alleen maar vergroten.
- Soms moeten bedrijven betalen voor een zwaardere aansluiting die pas over jaren beschikbaar is.
Gevolgen voor huishoudens.
- Teruglevering of het opwekken van zonnestroom kan tijdelijk worden beperkt of stilgelegd als het net de piekproductie niet aankan. De omvormer kan de teruglevering van jouw zonnepanelen uitschakelen. Als de omvormer uitschakelt wordt er ook geen stroom opgewekt en zijn je zonnepanelen tijdelijk nutteloos. Dit maakt de terugverdientijd van zonnepanelen langer.
- Het plaatsen van een laadpaal of overstappen op volledig elektrische verwarming kan moeilijker worden door beperkte netcapaciteit. Zo kan het verplicht zijn een laadpaal te nemen die netbewust laadt. Deze laad op de meest ideale momenten en met een aangepaste laadsnelheid. Het kan ook zijn dat een laadpaal plaatsen door te lage capaciteit veel langer in beslag neemt en mogelijk pas kan worden gedaan na de uitbreiding van het stroomnet.
Gevolgen voor de energietransitie.
- De bouw van nieuwe projecten zoals zonneparken, windparken en warmtenetten lopen vertraging op.
- Het doel om Nederland sneller te verduurzamen komt onder druk te staan. We willen wel meer groene energie opwekken, maar dit is vooral groene stroom. Er is op dit moment simpelweg niet genoeg ruimte voor de ambities die ook gemeld worden in het Klimaatakkoord.
Gevolgen voor iedereen.
- We betalen inmiddels terugleverkosten over de opgewekte stroom die we niet direct verbruiken. In feite is op sommige momenten stroom niet meer welkom, omdat het net al zo overvol is. Dit kost de zonnepanelen bezitter tientallen tot enkele honderden euro’s per jaar.
- Andersom is het vooral op zeer zonnige dagen steeds vaker het geval dat stroom gratis is. Er bestaan zelfs momenten dat je betaalt krijgt om stroom af te nemen van het stroomnet, omdat er veel te veel aanbod is. Dit is in de zomer regelmatig het geval. De negatieve stroomprijs is het ideale moment om je apparaten te gebruiken en zo geld te verdienen met je vaatwasser, wasmachine of ander elektrisch apparaat.
- De netbeheerskosten worden beetje bij beetje verhoogd. Met deze extra inkomsten kan het uitbreiden/verzwaren van het stroomnet bekostigd worden. Daar betalen we als afnemer van stroom dus deels de kosten voor.
Uitgelicht
Online Energie Bespaartest: hoeveel kan jij nog besparen?
Met de online energie bespaartest weet je de kosten, besparing en terugverdientijd van energiebesparende maatregelen! Vul nu de 7 stappen in!
Verwachting Energieprijzen 2026: verandering gasprijs en stroomprijs op komst?
Wat gaat de gasprijs in 2026 doen en verandert de stroomprijs? In de verwachting energieprijzen 2026 vertellen wij de mogelijk prijsveranderingen en kan je met de calculator alvast gaan rekenen voor de energiekosten 2026.
Energielabel verbeteren: verdien 1000’en euro’s met jouw woning!
Het energielabel verbeteren van jouw woning betekent dat je je huis energiezuiniger en duurzamer hebt gemaakt. Wij vertellen je waarom je niet hoeft te vrezen voor hoge kosten!
Oplossingen en maatregelen.
Netcongestie is een probleem dat zo groot is dat het nog wel jaren zal duren voordat het opgelost is. Er worden al oplossingen toegepast die de situatie draaglijker moeten maken en oplossingen voor de lange termijn die in de toekomst gepland staan.
Korte termijn oplossingen.
- Slimme sturing: grootverbruikers en bedrijven krijgen financiële prikkels om hun stroomverbruik te verschuiven naar momenten waarop het net minder belast is.
- Batterijopslag: bedrijven en steeds vaker ook huishoudens gebruiken grote batterijen om opgewekte zonnestroom tijdelijk op te slaan en later te gebruiken. Zo wordt er minder teruggeleverd op de drukke piekmomenten en bespaar je je terugleverkosten en het kopen van stroom op minder zonnige momenten. De winstgevendheid van een thuisbatterij wordt nog wel betwist en het is nog afwachten wat het stoppen van de salderingsregeling in 2027 precies voor gevolgen heeft. Gaan de terugleverkosten dan stoppen is onder meer de vraag.
- Congestiemanagement: netbeheerders maken afspraken met bedrijven over flexibel gebruik van hun aansluiting. In ruil daarvoor krijgen deze bedrijven korting of voorrang. Deze flex-e-subsidie is voor bedrijven de oplossing om niet lang in de wachtrij te moeten staan voor een aansluiting.
- Slimme laadpalen: elektrische auto’s laden automatisch op tijdens daluren of juist op momenten dat er veel duurzame stroom beschikbaar is.
Lange termijn oplossingen.
- Uitbreiding en verzwaring van het elektriciteitsnet: er worden nieuwe hoogspanningslijnen, transformatorstations en kabels aangelegd. Dit is de meest structurele oplossing, maar kost veel tijd en geld zoals we in dit artikel al beschreven. Zo schrijft Nu.nl in haar artikel waar we al eerder naar doorverwezen het volgende: ‘Zo zijn er naar schatting 670 nieuwe hoog- en middenspanningsstations nodig. Vorig jaar (2024) werd op het hoogspanningsnet 1 nieuw station gerealiseerd.’ Er is dus nog veel werk te verzetten.
- Opslagcapaciteit vergroten: Batterijen zijn voor jou als consument wellicht nog niet rendabel, maar is wel een snelle mogelijkheid om netcongestie wat tegen te gaan. Waterstofopslag wordt ook onderzocht als mogelijkheid voor een betere balans tussen vraag en aanbod.
- Decentrale energieoplossingen: naast het landelijke net wordt steeds vaker gewerkt aan lokale energiehubs, waar bewoners en bedrijven energie direct met elkaar delen. De energie wordt lokaal opgewekt en lokaal verbruikt. Meer over energiehubs lees je op de website van het RVO.
- Slimmere systemen: met behulp van slimme meters, sensoren en AI kan het net beter in balans worden gehouden en kunnen problemen sneller worden opgespoord.
Door een combinatie van de korte termijn oplossingen en de lange termijn oplossingen moet netcongestie tegengegaan worden. De korte termijn is gericht op slim energieverbruik en het gebruiken van batterijen als opslag. Voor de lange termijn is uitbreiding en verzwaring van het stroomnet oplossing nummer 1.
Netcongestie en de toekomst.
Netcongestie is dus een veelbesproken onderwerp en actie is vereist. Er zijn ook al stappen gezet. Zo werden er in 2024 al 2419 transformatorhuisjes gebouwd en 23 middenspanningsstations gerealiseerd. Het hoogspanningsnet werd op 250 plekken verzwaard. Daarentegen is de gemiddelde wachttijd om aangesloten te worden op het stroomnet ongeveer 40 weken en het verzwaren van de capaciteit op ongeveer 24 weken. In 2024 stonden er aan het einde van het jaar zo’n 8.440 verzoeken voor teruglevering en ongeveer 11.922 verzoeken voor afnamecapaciteit in de wachtrij.
TenneT noemt het uitbreiden en verzwaren van het stroomnet de grootste ombouwklus van Nederland en schat in dat in 2030 pas echte verlichting van netcongestie tot stand is gebracht. Hieronder zie je de tijdlijn van netcongestie in de toekomst en de verwachte stappen.
Tijdlijn Netcongestie en de Toekomst
Start grote uitbreidingsprojecten
Netbeheerders starten met het plaatsen van honderden nieuwe transformatorhuisjes en voorbereidingen voor nieuwe hoogspanningsverbindingen.
Extra hoogspanningslijnen
Eerste nieuwe 380 kV-verbindingen worden opgeleverd, waardoor knelpunten in Noord-Brabant en Gelderland deels verlicht worden.
Snellere aansluiting bedrijven
Door uitbreiding van transformatorstations en lokale netten kunnen duizenden bedrijven eindelijk op het stroomnet worden aangesloten.
Halvering van de knelpunten
Volgens TenneT is tegen dit jaar een groot deel van de knelpunten opgelost, met duizenden kilometers nieuwe kabels en honderden stations gerealiseerd.
Vooruitblik
Als de huidige plannen doorgaan, is het elektriciteitsnet dan grotendeels voorbereid op de energietransitie, al blijven lokale problemen mogelijk.
Concreet mogen we dit de komende jaren verwachten:
| Jaar | Project / Mijlpaal | Belang voor netcapaciteit / netcongestie |
|---|---|---|
| 2025 | Start van 20+ hoogspanningsprojecten & regionale kabelverzwaringen | Begin van uitvoering van plannen om knelpunten in de meest kwetsbare gebieden aan te pakken. |
| 2026 | Tientallen nieuwe transformatorstations en trafohuisjes zijn klaar voor gebruik. | Verhoging van lokale capaciteit zodat meer huishoudens en bedrijven kunnen aansluiten. |
| 2027 | Netwerkupgrade langs routes met hoge druk, zoals van zuid naar het west Nederland. | Capaciteit op hoofdnetten wordt versterkt, waardoor congestie over langere afstanden vermindert. |
| 2028 | Verzwaring van belangrijke hoogspanningslijnen. | Grotere capaciteit op netdelen met hoge vraag/aanbod. |
| 2029 | Nieuwe netverbindingen tussen provincies en regio’s met hoge zonnestroomproductie | Door de nieuwe netverbindingen wordt de netcongestiedruk verlaagd op nabijgelegen stroomnetdelen. |
| 2030 | Belangrijke congestiegebieden zijn grotendeels verlicht. | In regio’s waar veel is geïnvesteerd zullen netproblemen fors verlaagd of zelfs opgelost zijn. |
| >2030 | Verdere uitbreidingen, decentrale oplossingen en slimme sturing integreren | Netcongestie blijft mogelijk lokaal bestaan, maar wordt steeds meer beheersbaar door combinatie van infrastructuur, lokale opwekking en verspreiding van energie en innovatieve maatregelen. |
Wat kan je het beste doen om minder last te hebben van netcongestie?
De oorzaken, gevolgen en oplossingen voor netcongestie zijn nu duidelijk. Met de oplossingen voor netcongestie in de toekomst kan er in Nederland de komende jaren echt wel wat aan de problemen gedaan worden, maar wat kan jij voor jezelf doen om minder last te hebben van netcongestie?
- Beperk terugleverkosten met slim verbruik: Gebruik je zonnestroom zoveel mogelijk zelf, zodat je minder terug hoeft te leveren. Zet apparaten aan als de zon schijnt en laad de elektrische auto of elektrische fiets overdag. Gebruik een thuisbatterij als je die hebt. Zelf zoveel mogelijk van je stroom verbruiken kan je behoorlijk wat geld besparen je je een deel van de terugleverkosten bespaart.
- Plan je verduurzaming op tijd: Wil je voor een warmtepomp, laadpaal of andere energiebesparende maatregel een zwaardere aansluiting? Vraag dit zo snel mogelijk aan bij de netbeheerder, want door netcongestie kunnen wachttijden oplopen met enkele maanden. Problemen met netcongestie verschillen per regio. Op de kaart van je netbeheerder kun je zien hoe groot de kans is dat je ergens last van krijgt. Handig om mee te nemen als je grote stappen wilt zetten wat betreft verduurzamen en het daarbij nodig hebben van een verzwaring in capaciteit.
- Overweeg een dynamisch contract: Met een dynamisch contract kun je profiteren van goedkope of zelfs negatieve prijzen bij veel zon- en windenergie. Let er wel op dat prijzen ook sterk kunnen stijgen als er weinig aanbod is en dat je dus niet precies weet welk bedrag je voor stroom en gas betaalt door de steeds maar veranderende energietarieven. Volgens onderzoek zou je met een dynamisch energiecontract wel tientallen procenten goedkoper uit kunnen zijn. Lees hier over het besparen van wel 10% tot 30% volgens het onderzoek van Roland Berger.
Dynamisch energiecontract: slim omgaan met netcongestie
Netcongestie ontstaat vooral doordat veel mensen op hetzelfde moment stroom vragen of terugleveren. Met een dynamisch energiecontract betaal je de echte uurprijzen van stroom. Dat betekent dat je eenvoudig kunt profiteren van:
- Lage prijzen tijdens zonnige middagen: ideaal om bijvoorbeeld je auto te laden of de wasmachine aan te zetten.
- Hogere prijzen tijdens piekuren: deze kun je slim vermijden door apparaten op een ander moment te gebruiken.
- Een besparing van 10% tot 30% op je energierekening volgens onderzoek.
Zo bespaar je niet alleen op je energierekening, maar help je ook mee om het elektriciteitsnet te ontlasten.
Slim omgaan met netcongestie?
Profiteer van lagere energieprijzen met een dynamisch energiecontract!
€1000 minder betalen voor energie!?!
Dit was het verschil in het aanbod van Berts energieleverancier om zijn contract verlengen en het aanbod van andere energieleveranciers om over te stappen.
Met 2 minuten energie vergelijken kreeg hij:
Gas 10 cent goedkoper.
Stroom tot 6 cent goedkoper.
Lagere terugleverkosten.
Lagere vaste leveringskosten.
€240 welkomstbonus.
